Wat heeft de economische crisis eigenlijk veroorzaakt?

Wat heeft de economische crisis eigenlijk veroorzaakt?

Wat is werkelijk de oorzaak van de financiële crisis waarin we ons bevinden? Dit is een vraag die voor een extreem groot aantal mensen nog onduidelijk is. Daarom bevat dit artikel de oorzaak van de crisis en de gevolgen voor ons land.

Hoe het begon

Sinds 2001 is de groei van de huizenmarkt in Amerika toegenomen. Na de aanslagen van 11 september voelde men al dat er een recessie op komst was. Toen de Federal Reserve (het Amerikaanse centrale banksysteem) dit opmerkte, besloot ze uit voorzorg de rente met terugwerkende kracht te verlagen. De laagste waargenomen rente was een marginale rente van 0,25%! Door de lage rente werden leningen (ook hypotheken) veel goedkoper. Vooral hypotheken met een variabele rente werden goedkoop.

Liquiditeit

Een andere reden is de toename van de hoeveelheid liquiditeit in het financiële systeem. Liquiditeit geeft aan in hoeverre de onderneming nog aan haar betalingsverplichtingen kan voldoen. Deze toename van de liquiditeit werd bepaald door de injectie door de centrale bank en de toename van het beschikbare kapitaal voor investeringen.

Een nieuwe hypotheekvorm

Een derde factor was de opkomst van verschillende nieuwe hypotheekvormen in de Verenigde Staten. In de VS werd in deze periode beduidend meer de voorkeur gegeven aan variabele rentetarieven. Dit betekent dat de rente de eerste periode vast staat (meestal 2 of 5 jaar) en daarna variabel wordt.

omkering

Door deze factoren nam de belangstelling voor de woningmarkt toe, waardoor de huizenprijzen stegen. Mensen konden tegen een lage instaprente een lening afsluiten en wilden met een lening een huis kopen om het vervolgens met een goede winst weer te verkopen. Dit moest echter gebeuren voordat het lage instappercentage normaal werd. In Amerika werd dit soort gedrag “flippen” genoemd.

Slechte regelgeving

Een vierde factor was de deregulering en het gebrekkige toezicht op de nog bestaande regelgeving.

Vanaf 2006 begonnen de prijzen van hypotheken echter te stijgen. Deze stijging werd veroorzaakt door een aantal renteverhogingen door de Federal Reserve. Het betekende ook dat de huizenprijzen zo hoog stegen dat ze voor een groeiende groep huizenkopers onbetaalbaar werden. De betalingsachterstanden zijn sinds 2006 sterk opgelopen en naarmate het aantal leningen toeneemt, eindigt de rentevaste periode, waardoor de rente omhoog schiet. Ze werden zo hoog dat de vaste kosten omhoogschoten.

De huizenmarkt stort in

Om deze redenen nam de belangstelling voor de woningmarkt af; er werden minder nieuwe woningen gebouwd en een forse daling van het aantal verkochte bestaande woningen. Het aantal gedwongen verkopen nam snel toe. Veel mensen werden dakloos en moesten onderdak zoeken in tentenkampen. Immers, 1 op de 5 woningen in Amerika stond leeg. Dit betekent dat in totaal 20 miljoen woningen leeg stonden. Huizen stonden leeg omdat bewoners hun schulden niet konden betalen en hun huis als aflossing aan de banken moesten afstaan. Hierdoor hadden al deze huizen geen onderhoud nodig van bijvoorbeeld een timmerman of loodgieter. Als gevolg hiervan liep ook in de ambachtelijke sector de bedrijvigheid snel terug, vonden er veel ontslagen plaats en nam de werkloosheid toe.

Gevolgen voor Nederland

De crisis was niet alleen in Amerika begonnen, ook in Nederland was de crisis voelbaar. In Nederland werd op 8 oktober 2008 merkbaar dat er een recessie was begonnen door het faillissement van de IJslandse bank Ice Save. Veel Nederlanders die bij deze bank spaarden, raakten hun geld kwijt. Gemiddeld hadden 120.000 mensen 13.000 euro op hun bankrekening in IJsland staan, waardoor er als gevolg van het faillissement een aanzienlijk kapitaal in rook opging.

Meestal neemt De Nederlandsche Bank de falende bank over. Aangezien dit een buitenlandse bank was, werd de bank niet overgenomen en werd slechts een deel van het verloren geld terugbetaald. Zoveel mensen verloren een deel van hun spaargeld. Op 31 december 2009 nam de IJslandse regering een wet aan die ervoor zorgde dat IJsland € 5,5 miljard zou terugbetalen aan Nederlandse (en Britse) opgelichte spaarders. In IJsland braken echter massale protesten uit tegen dit besluit, waardoor de president van het land weigerde de overeenkomst te ondertekenen en de premier een referendum aankondigde. Op 6 maart 2010 verwierpen de burgers dit referendum met een overweldigende meerderheid, slechts 1,5% stemde voor. Als gevolg hiervan zijn veel mensen een aanzienlijk bedrag kwijtgeraakt.

Reddingspoging

Om de Nederlandse banken overeind te houden heeft de overheid op 9 oktober 2008 een bedrag van 20 miljard beschikbaar gesteld om haar financiële sector te versterken. ING Groep maakte direct gebruik van deze kans en maakte gebruik van een injectie van 10 miljard euro. Een paar weken later gebruikte Aegon € 3 miljard en daarna SNS REAAL € 750 miljoen. Er waren twee aandoeningen geassocieerd met deze injecties:

• Bestuurders mochten dat jaar geen bonussen ontvangen.
• De ontslagvergoeding mocht niet hoger zijn dan het jaarsalaris.

Banken doen niet wat ze zouden moeten doen

De crisis heeft duidelijk gemaakt dat Nederlandse banken zich op andere zaken richtten dan de kredietverlening aan spaargelden. Banken werd gevraagd hun traditionele rol in de samenleving te blijven vervullen. Ze kwamen aan de orde op de volgende gebieden:

• Hypotheken voor particulieren zijn moeilijker te regelen. Hierdoor stagneert de woningmarkt.
• Bedrijven hebben moeite om leningen van banken te krijgen. Als gevolg hiervan krijgen bedrijven te maken met liquiditeitsproblemen. Bedrijven gaan obligaties uitgeven om krediet te krijgen.
• Ondanks de garanties lenen de banken elkaar geen geld, maar plaatsen het bij de ECB (Europese Centrale Bank). Daardoor blijft de geldstroom tussen banken opdrogen.
• Banken geven de renteverlagingen van de ECB niet door aan klanten.

Acties in Amerika

Naast zware bankverliezen hadden Nederlandse pensioenfondsen ook aandelen in Amerika. Als gevolg van de crisis waren deze aandelen minder of zelfs waardeloos geworden. Doordat de aandelen waren verlopen, hadden deze pensioenfondsen veel minder geld tot hun beschikking. Om dit financiële verlies te compenseren, stijgen de premies, waardoor de klant nog meer gaat betalen. Een mogelijk gevolg is dat pensioenfondsen minder gaan uitkeren aan gepensioneerden. Mensen hebben veel gespaard voor hun pensioen, dit bedrag krimpt onder invloed van de crisis.

De Nederlandse woningmarkt

Op de Nederlandse woningmarkt werden mensen met zogenaamde tophypotheken gewaarschuwd voor de gevolgen van de crisis. Een subprime-hypotheek betekent dat u meer geld leent dan het huis waard is. Een plotselinge verandering op de woningmarkt kan zeer nadelig zijn voor deze groep mensen. Als ze hun huis verkopen is de kans groot dat ze een restschuld hebben, ze hebben een lening afgesloten die zo groot is dat deze niet meer afbetaald kan worden met het geld dat het huis geeft.

Leningen aan andere landen

Aangezien Nederland lid is van de Europese Unie en de Verenigde Naties, is het verplicht deel te nemen aan de bijeenkomsten van deze organisaties en eventuele hulp te bieden. Ook in tijden van crisis is dit het geval. Er is veel overleg geweest over de toekomst van Spanje en Griekenland, deze landen hebben het moeilijk en hebben financiële steun nodig om het hoofd boven water te houden. Nederland heeft ingestemd met financiële steun aan een noodfonds om Griekenland te redden. Het nadeel is echter dat het een behoorlijk risicovolle investering is. Het kan zijn dat we het geïnvesteerde geld niet terugkrijgen. Als dat het geval is, zullen we nog meer moeten bezuinigen. Bovendien zorgt inflatie ervoor dat de euro daalt, waardoor de olieprijzen, benzineprijzen, voedselprijzen en energieprijzen zullen stijgen. Kort gezegd betekent dit dat we zullen moeten bezuinigen, onze lonen zullen dalen, we zullen meer belastingen moeten betalen en veel producten zullen duurder worden.

Ik hoop dat ik met behulp van dit artikel een breder inzicht heb kunnen geven in de oorzaken en gevolgen van de financiële crisis.

Het moet duidelijk zijn dat dit een probleem van ongekende omvang is, waarvan we de effecten nu pas beginnen te zien en die nog vele jaren kunnen voortduren.€