Schuldenregeling: vaak controversieel
Schuldaflossing vindt plaats wanneer de schuldeiser en de schuldenaar overeenstemming bereiken over de gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van de schuld. Schuldenkwijtschelding is de meest ingrijpende herstructureringsmaatregel voor debiteuren in financiële moeilijkheden, maar het gewenste effect is vaak tegenstrijdig en zal niet altijd gebeuren. De oorzaak van een probleemschuldpositie wordt immers niet altijd goed aangepakt.
Verplichting om materialen op krediet terug te betalen
In Nederland, maar ook in andere delen van de wereld, bepaalt de wet dat schulden conform de overeenkomst aan de schuldeiser moeten worden terugbetaald. Met andere woorden: het uitlenen gaat meestal gepaard met een aflossingsverplichting, de primaire verplichting van de debiteur.
Een claim wordt kwijtgescholden door kwijtschelding
Niet alleen de in het contract voorziene terugbetaling kan echter de schulden kwijtschelden, maar ook de kwijtschelding van de schulden in onderling overleg, wat meestal ook in het contract wordt overeengekomen. Dit betekent dat een schuld die geheel of gedeeltelijk is kwijtgescholden, niet meer hoeft te worden terugbetaald. Een dergelijke overeenkomst doet afstand van de vordering.
De reden voor schuldkwijtschelding is meestal buitensporig en onverantwoord lenen door de schuldenaar in het verleden. Een kredietoverhang dat niet voldoende gedekt werd door inkomen en vaak tot structurele financiële problemen leidde. Vaak laat schuldenregeling de wortel van dergelijke buitensporige schulden intact en wordt financieel wanbeheer beloond. Leningen zijn onverantwoord als de lening aanzienlijk hoger is dan de financiële mogelijkheden van de lener.
Redenen voor kwijtschelding van schulden
Schuldeisers zijn zeer terughoudend om afstand te doen van hun rechtsvorderingen. Zelfs in het geval van een financiële crisis van een kredietnemer hebben schuldeisers vaak verschillende opties om hun vordering op de schuldenaar veilig te stellen. De meest gebruikte methode is beslaglegging op de roerende of onroerende goederen van de schuldenaar, die onder voorwaarden ter beschikking staan van schuldeisers. Het uiteindelijke gevolg in zo’n geval is vaak een openbare verkoop van het vermogen van de schuldenaar.
Opties voor schuldenregeling
Als de financiële situatie van de debiteur nog zo uitzichtloos is dat schulden uit het vermogen van de debiteur kunnen worden verrekend, dan is uitstel van betaling, schuldoverdracht of geheel of gedeeltelijk ontslag de meest ingrijpende vorm van schuldverlichting. Overigens moeten beide partijen het eerst eens worden over de voorgestelde schuldverlichting. Een eenzijdige verklaring van de schuldeiser dat hij afstand doet van zijn vordering, doet de verplichting niet teniet.
Voorwaardelijke kwijtschelding van schulden
Juridisch gezien kan ook onvoorwaardelijke en voorwaardelijke kwijtschelding worden onderscheiden:
- aan onvoorwaardelijke opt-out zijn geen voorwaarden verbonden;
- de afstand van voorwaarden gaat meestal gepaard met de afwikkeling van een of meer voorwaarden van de schuldenaar. Dit wordt vaak gezien bij bedrijven die schuldkwijtschelding ontvangen terwijl ze geen winst maken.
Niet alleen persoonlijke schuldverlichting
Ook op nationaal niveau kan schuldkwijtschelding een laatste redmiddel zijn om een dreigend faillissement te voorkomen. Landen met een zware schuldenlast, voornamelijk ontwikkelingslanden, maar ook landen als Griekenland zijn bijvoorbeeld niet langer in staat om hun schulden te betalen uit centralebankdeposito’s, uit belastinginkomsten of uit lopende exportinkomsten.
De gevolgen van opt-out worden vaak niet voldoende uitgelegd
Vanuit het perspectief van de lener is schuldkwijtschelding de beste vorm van schuldherstructurering, omdat het de schuld kwijtscheldt. De schadelijke effecten worden echter vaak onvoldoende uitgelegd aan schuldeisers. Schuldeisers die afstand doen van hun vorderingen vernielen daarbij (particuliere) eigendommen. Uiteindelijk gaat het ontslag gepaard met een afwaardering van het eigen vermogen. Als kostenpost verlaagt het de winst of vergroot het de verliezen. Dit leidt op zijn beurt tot een afname van het eigen vermogen en daarmee tot een verzwakking van de kredietwaardigheid.€