Langzaam leren prima, argumenten voor en tegen
Studenten die meer dan een jaar te laat zijn met hun studie moesten vanaf september 2012 ruim drieduizend euro collegegeld betalen. Volgens staatssecretaris Zijlstra moet dit studenten aanmoedigen om eerder af te studeren. De studenten zagen het zelf als een straf voor studievertraging en overlegden via de vakbonden over de vervolgstappen.
Straf voor trage studenten
Volgens de rechter zou de boete voor traag leren vanaf schooljaar 2012-2013 kunnen worden opgelegd. De boete was grotendeels te wijten aan de tolerantie van het kabinet-Rutte, dat eind 2010 plannen voorstelde om studenten eerder te laten afstuderen. Als extra drukmiddel bedachten ze een collegegeldverhoging van ruim 3.000 euro voor wie de studie meer dan een jaar te lang zou duren.
Wie werd er niet gestraft omdat hij een langzame leerling was?
- aanvankelijk was de uitzondering alleen voor chronisch zieken;
- later oordeelde de rechtbank dat ook enkele deeltijdstudenten werden uitgesloten, namelijk degenen die zich op 1 februari 2011 al hadden ingeschreven voor een opleiding die meer tijd vergde dan vergelijkbare voltijdstudies.
Waarom krijgt een trage student een boete?
Hoewel er veel tekortkomingen waren in de handhaving van de boete voor te laat afstuderen, was er toch veel te zeggen over deze boete. In de wereld van het hoger onderwijs (universiteiten en hogescholen) voltooit slechts een zeer klein percentage studenten hun opleiding binnen de gestelde tijd plus een jaar.
Dit resultaat, ook wel “studiesucces” genoemd, is een belangrijke indicator voor de kwaliteit en effectiviteit van het onderwijs.
Wat zijn de redenen voor de verlengde studieduur?
Jarenlang werd studietijd als een onbeperkt ding beschouwd, daarom was afstuderen tijdens de reguliere studieperiode bedoeld voor slimme mensen die de studentenkamer niet verlieten. Aan de andere kant heeft het feit dat de meeste studenten in Nederland er te lang over doen om hun studie af te ronden verschillende redenen:
- verkeerde studiekeuze;
- onvoldoende studieaanbod;
- een te vrijblijvende houding;
- te weinig motivatie van de student;
- veel nevenactiviteiten: bijbaantjes, verenigingen, bestuurswerk;
- in aanvullende cursussen, tweede en zelfs derde studies.
Men kan zich afvragen of al deze factoren automatisch leiden tot vertraging in het onderzoek. Een deel van deze belemmeringen bestaat immers ook in onze buurlanden, waar deze verlenging van de studieduur niet wordt waargenomen.
Welke bezwaren waren er tegen straffen voor traag leren?
Hoewel het gezien het bovenstaande niet geheel verwonderlijk is dat het kabinet Rutte met een trage studentenboete op de proppen kwam, verdiende het evenement een meer zorgvuldige voorbereiding:
- het ging al mis door de boete te koppelen aan andere forse bezuinigingen op het hoger onderwijs. Hiervoor moest jaarlijks 370 miljoen euro worden opgehaald. Voor zover het niet gefinancierd kon worden door de trage leerlingstraf, kregen de onderwijsinstellingen zelf de schuld. Een merkwaardige gang van zaken;
- deeltijdstudenten werden onvoldoende meegewogen in de maatregel: hoewel hun studie per definitie meer tijd in beslag nam, werd deze categorie aanvankelijk net zo hard getroffen als reguliere studenten;
- bovendien voorzag de desbetreffende wetgeving niet in een adequaat overgangsregime. Het is immers niet erg stijlvol om tijdens een wedstrijd de spelregels te veranderen.
Kunnen studenten een boete krijgen?
Tijdens het onderzoek bij verschillende universiteiten kwam naar voren dat er geen speciale maatregelen worden genomen om de getroffen studenten tegemoet te komen. Verschillende hogescholen hadden al een zogenaamd ‘zomerprogramma’ waarin in de zomer verschillende vakken en examens werden aangeboden.
Boetes voor trage studenten zijn afgeschaft en de invoering van het sociale kredietsysteem
Op basis van de politieke verhoudingen na de verkiezingen van september 2012 kon worden voorspeld dat de straf voor laattijdige studenten niet lang zou duren. Kort na het begin van het nieuwe schooljaar in september 2012 was de boete voor de leerling net betaald en besloot het beoogde kabinet Rutte/Samsom deze maatregel te wijzigen.
Het op een hoger plan brengen van de studiecultuur in Nederland was een uitdaging voor de geplande coalitie VVD/PvdA. De keuze viel uiteindelijk op de invoering van een sociaal creditsysteem, dat later kan worden gekoppeld aan het collegegeld, dat na afloop van de studieperiode door de instelling wordt vastgesteld. Hierdoor zou het vrijgekomen geld ook kunnen worden gebruikt om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren.
Langdurige studenten verliezen hun gratis OV-jaarkaart
Weliswaar heeft het geplande kabinet Rutte/Samsom de boete voor lang studeren opgeheven, maar zo’n 100.000 studenten die al meer dan 5 jaar studeren, verliezen op 1 januari 2013 hun jaarlijkse gratis OV-chipkaart. Tot nu toe was er een periode van 7 jaar voor gratis reizen in het openbaar vervoer, maar vanaf 2013 wordt deze periode met 2 jaar ingekort tot 5 jaar:
- aangezien studies meestal 4 jaar duren, verliezen op het eerste gezicht alleen studenten die meer dan 1 jaar te laat zijn hun OV-jaarkaart;
- maar anderen wiens onderzoek gepland is, zullen ook door het evenement worden beïnvloed. Wat te doen met bijvoorbeeld een student die in het verlengde van de hbo-studie gaat studeren aan een universiteit, dus in totaal 6 jaar? Daarom worden ook voor deze categorie vorig jaar bus en trein op eigen kosten gedekt;
- en studenten die tussentijds van opleiding veranderen, krijgen ook met deze omstandigheid te maken.
Overigens vindt de rijksstudentenunie deze maatregel niet erg effectief: de student maakt kosten, terwijl de besparing die het oplevert relatief klein is. Daarnaast hebben studenten met name aan het einde van hun studie te maken met extra reiskosten, bijvoorbeeld omdat ze op dat moment stage lopen.€