Hypotheek niet betalen

Het is erg frustrerend als je, na jaren van aflossen van je hypotheekrecht, ineens niet meer aan je maandelijkse woonlasten kunt voldoen. Spaargeld verdampt, er kunnen geen extra kosten ontstaan en er kunnen zelfs schulden op de bank staan: u kunt de hypotheek niet meer betalen. Sinds de financiële crisis hebben veel Nederlandse gezinnen deze situatie meegemaakt. Wat zijn de oorzaken en welke maatregelen kunnen worden genomen?

De hypotheek kan niet meer worden afbetaald

De gemiddelde hypotheek vereist een aanzienlijk bedrag aan maandelijkse hypotheekrente en aflossing van hypotheken. Het kan jaren worden afbetaald, maar elk jaar zijn er meer dan 100.000 gezinnen in Nederland die hun hypotheek niet meer kunnen betalen.

Oorzaken

Het niet kunnen betalen van hypotheekverplichtingen kan verschillende oorzaken hebben:

Ontslag

Er kan een onverwachte daling van de inkomsten optreden. Als de huiseigenaar bijvoorbeeld wordt ontslagen (bijvoorbeeld om economische redenen, omdat het niet goed gaat met de werkgever), wordt het inkomen geheel of gedeeltelijk verlaagd. Afhankelijk van het aantal dienstjaren ontvangt men nog enkele maanden een uitkering (70% tot 75% van het laatst verdiende loon), maar gaat er dus wat inkomen verloren. Vind je niet snel een nieuwe baan met behoud van je oude inkomen, dan kan dit leiden tot betalingsproblemen.

Onvermogen om te werken

Ook bij langdurige arbeidsongeschiktheid wordt het inkomen verlaagd. Bij arbeidsongeschiktheid wordt het salaris de eerste 2 jaar doorbetaald tot 70% van het laatstverdiende salaris, maximaal 52.766 euro. De uitkering is dan afhankelijk van het percentage arbeidsongeschiktheid en de mate waarin de arbeidsongeschikte nog een inkomen kan verdienen. Als u geen extra inkomen kunt verdienen, is de uitkering altijd lager dan uw laatste salaris.

Eigen bedrijf

Veel hypotheekhouders zijn geen zelfstandige, maar hebben een eigen bedrijf met of zonder eigen personeel. In 2015 waren er alleen al in Nederland bijna een miljoen zelfstandigen zonder personeel. Nadeel van het bedrijf is dat het inkomen niet zo stabiel is als het inkomen uit werk. Financiële prestaties kunnen plotseling verslechteren, bijvoorbeeld door het verlies van belangrijke klanten, kostenstijgingen of andere invloeden (zoals weersinvloeden of noodinvesteringen bij machineverlies). Hierdoor kan de winst onder druk komen te staan en heeft de ondernemer minder (of geen) mogelijkheid om gewone inkomsten uit de onderneming te halen.

Verandering in gezinssituatie

Ook kunnen betalingsproblemen ontstaan door veranderingen in de gezinssituatie. De bevalling is daar een voorbeeld van. Als er kinderen worden geboren, werkt één ouder vaak minder, waardoor het gezinsinkomen daalt. Daarnaast nemen ook de huishoudelijke uitgaven (eten, luiers, kleding, kinderopvang, etc.) toe. Dit betekent dat er minder geld te besteden is aan de hypotheek. Zelfs kleine veranderingen kunnen impact hebben. Als u een auto koopt zodat u niet met de fiets naar uw werk hoeft te fietsen, stijgen uw maandlasten met enkele honderden euro’s (brandstof, belastingen, verzekeringen, onderhoud).

Diverse uitgaven

Soms verandert het inkomen niet, maar de kosten wel. Nieuwe dure hobby’s kunnen minder ruimte overlaten voor vaste kosten. Denk aan beginnen met roken, abonnementen op tijdschriften of sportclubs, meer geld uitgeven op festivals, etc.

Rente op sparen

Soms veranderen zowel de inkomsten als de uitgaven niet, maar waren de uitgaven altijd te hoog en werd het spaargeld opgebruikt. Dit betekent dat elke maand een deel van het spaargeld wordt gebruikt om de hypotheek te verlagen. Maar op een gegeven moment is het spaargeld op en kan de hypotheek niet meer worden afbetaald.

Renteverhoging

Ook kan een stijging van de hypotheekrente plotseling leiden tot een forse stijging van de woonlasten. Heeft u een hypotheek van € 300.000 met een hypotheekrente van 3%, dan moet u € 9.000 rente per jaar betalen (als er niet wordt afgelost). Als de rentevaste periode voorbij is en de nieuwe rente bijvoorbeeld 4,5% bedraagt, betaalt u € 13.500 per jaar, een stijging van € 4.500 per jaar. Een renteverhoging bij een nieuw renteaanbod kan ertoe leiden dat woonlasten die voorheen net voldoende waren niet meer betaald kunnen worden.

Evenementen

Welke maatregelen kunnen worden genomen om financiële problemen te voorkomen?

Hypotheek afsluiten

Probeer bij het afsluiten van een hypotheek zoveel mogelijk rekening te houden met toekomstplannen en zogenaamde levensgebeurtenissen. Als u samen met uw partner kinderen krijgt, is het handig om te berekenen wat het inkomen in de toekomst zal zijn als een van de ouders minder gaat werken. Daarna is het goed om op dit inkomen te gaan rekenen, zodat u weet dat u ook na de geboorte van de kinderen de woonlasten kunt betalen. De bank heeft vaste regels over de leencapaciteit. Het bestedingspatroon kan echter van persoon tot persoon verschillen. Heb je dure hobby’s of geef je veel geld uit aan luxe goederen, dan houd je misschien minder geld over voor een hypotheek. Als je dit bestedingspatroon niet wilt aanpassen, is het verstandig om te kijken wat je in een maand met je hypotheek kunt missen en vervolgens blindelings de leenmogelijkheden van de bank te volgen.

Onderneem tijdig actie

Voorkomen is beter dan genezen, zeker in deze belangrijke gevallen. Veel gezinnen hebben een buffer in de vorm van spaargeld. Als uw spaargeld al een paar maanden achtereen bijna op is, wacht dan niet tot uw spaargeld op is, maar onderneem direct actie. Welke kosten bespaard kunnen worden zodat je niet terug hoeft naar besparingen. Ook bieden gemeenten vaak gratis cursussen en seminars aan om beter inzicht te krijgen in de financiële situatie en oplossingen.

Houd uw inkomsten en uitgaven bij

Maak maandelijks of wekelijks een overzicht van uitgaven en inkomsten en probeer zoveel mogelijk contant uit te geven (met een bankpas). Zo is gemakkelijk te zien waar veel of weinig geld aan wordt uitgegeven. Probeer niet alleen te besparen op “luxe” uitgaven (boodschappen, hobby’s, abonnementen, kleding) en dergelijke, maar stap ook over op vaste kosten (zoals energie en verzekeringen).

Huis

Wanneer sparen niet mogelijk is en er geen mogelijkheid is om het inkomen op korte termijn te verhogen, is er wellicht nog een mogelijkheid om kritisch naar huisvesting te kijken. Is het nodig om in deze woning te blijven wonen of volstaat een kleinere woning of een woning in een goedkopere buurt? Willen we alles inkrimpen om in dit huis te wonen? Als de woning overwaarde heeft, kan er een mogelijkheid zijn om de woning te verkopen. Als er een restschuld is, biedt de NHG (Nationale Hypotheek Garantie) toch enige bescherming. Als de woning door werkloosheid, echtscheiding, arbeidsongeschiktheid of overlijden van een partner genoodzaakt moet worden verkocht, kan de resterende schuld worden kwijtgescholden.

Neem contact op met de bank

Velen durven de bank niet te verwittigen omdat het idee is dat de bank meteen een te koop bord op de tuin hangt. De bank heeft hier echter vaak geen baat bij. Naast het feit dat het starten van zo’n verkooptraject de bank veel geld kost, levert de woning in deze situatie vaak minder op dan de uitstaande hypotheekschuld. De bank moet dan afwachten of en wanneer ze de volledige hypotheekschuld terugkrijgt. Daarnaast krijgt de bank geen rente meer die ze liever niet krijgen. Het is daarom aan te raden om dit zeer vroeg met de bank te bespreken, bij voorkeur wanneer de hypotheek de komende maanden nog kan worden afgelost. Als er geen cent meer over is en de volgende hypotheekbetaling al in gevaar is, zal de bank minder bereid zijn mee te werken. Als u de situatie op tijd meldt, heeft de bank nog de kans om tot een oplossing te komen en deze ook intern te bespreken. Het kan voorkomen dat de bank aanbiedt de aflossing bijvoorbeeld een jaar stop te zetten, zodat alleen de rente betaald hoeft te worden. Ook kunt u rentekorting aanbieden of de looptijd van de hypotheek verlengen zodat de aflossingsverplichtingen gespreid worden over meerdere jaren en dus per maand lager zijn. Het is dan tijd voor de huiseigenaar om iets aan zijn financiële situatie te doen. Hij kan er ook voor kiezen om het huis te verkopen, maar het is geen gedwongen verkoop. Banken hebben ook vaak contacten met budgetcoaches die gestuurd kunnen worden om samen met de huiseigenaar de financiële situatie door te nemen en na te gaan waar de situatie verbeterd kan worden.

Indien de bank niet tijdig wordt geïnformeerd en er een betalingsachterstand ontstaat, zal de bank na het versturen van een aanmaning en aanmaning een incassoprocedure uitvoeren, waarbij in het ergste geval de hypotheek wordt opgeëist. Naast betalingsachterstanden worden ook bijkomende kosten zoals administratiekosten en incassobureaukosten bij de huiseigenaar geïncasseerd.

Voorzien in

Door de hypotheek af te sluiten, kunt u zich verzekeren tegen overlijden, werkloosheid en arbeidsongeschiktheid. Een overlijdensrisicoverzekering controleert welk deel van de hypotheek de huiseigenaren afzonderlijk kunnen lenen. Stel dat er een hypotheek van € 300.000 wordt afgesloten en partner A € 120.000 kan lenen en partner B € 180.000 kan lenen. Bij een overlijdensrisicoverzekering is het leven van partner A dan verzekerd voor € 120.000. Als partner A overlijdt, wordt 120.000 euro uitgekeerd, waarmee de hypotheek komt te vervallen. De resterende hypotheek is dan nog € 180.000 zodat partner B in de woning kan blijven wonen en niet al te veel last heeft. Het risico op arbeidsongeschiktheid en werkloosheid wordt (gedeeltelijk) gedekt door hypotheekbescherming. Bij werkloosheid of arbeidsongeschiktheid keert de verzekering een deel van het gederfde inkomen uit zodat de hypotheek alsnog kan worden afbetaald. Uiteraard betaalt u voor deze verzekering maandelijks premie.

Gemeente

De eigenaar van de woning kan een huurtoeslag aanvragen bij de gemeente. Er kan premie worden aangevraagd als de kosten van de woning te hoog zijn in verhouding tot het gegenereerde inkomen. Er zijn een aantal voorwaarden om huurtoeslag aan te vragen:

Inkomen is plotseling sterk gedaald door ontslagen, arbeidsongeschiktheid of scheiding
De hypotheek is hoger dan de bovengrens van de huurtoeslag
De eigenaar van de woning is of zoekt een goedkopere (huur)woning

De voorwaarden en de hoogte van de toeslag kunnen per gemeente verschillen.

Conclusie

Er zijn verschillende redenen waarom een huiseigenaar, die al jaren regelmatig zijn hypotheek betaalt, plotseling niet meer in staat is om de rekeningen te betalen. Gelukkig zijn er ook verschillende oplossingen om ervoor te zorgen dat de bank schuldenvrij is. Neem in ieder geval zo snel mogelijk contact op met de bank om samen tot een oplossing te komen voordat het te laat is (er zijn meerdere achterstanden) en de bank genoodzaakt is drastische maatregelen te nemen.€