Hoogte hypotheekrente
In 2015 zal er veel media-aandacht zijn voor hypotheekrenteaftrek. Door de lage geldmarktrente is de spaarrente erg laag, terwijl de hypotheekrente relatief veel minder is gedaald. De hypotheekrentes in Nederland zijn hoger dan in omringende Europese landen en Nederlandse banken behalen relatief hoge winstmarges in vergelijking met andere grote Europese banken. Veel mensen vragen zich af waarom de hypotheekrente nog relatief hoog is terwijl de marktrente zo sterk is gedaald.
Hypotheekrente kan worden beschouwd als de verkoopprijs van de bank aan de consument en bestaat uit:
geld kopen
Net als een productiebedrijf moet een bank kopen om te kunnen verkopen. Banken kopen op verschillende manieren geld in. Dat kan door spaargeld aan te wenden (consumenten of bedrijven houden hun spaargeld bij een bank, die het weer aan andere bedrijven of consumenten kan verstrekken), aandelen uitgeven of lenen bij andere banken of De Nederlandsche Bank. Het coördinatieprincipe speelt hierbij een belangrijke rol. Bij matching wordt de duur van aan- en verkoop zoveel mogelijk op elkaar afgestemd. Wanneer een bank een lening voor 10 jaar verstrekt, zullen ze proberen geld te kopen voor dezelfde looptijd. De bank maakt dus niet volledig gebruik van de lage geldmarktrente, aangezien zij doorgaans ook geld koopt voor een langere periode (de geldmarktrente is vooral bedoeld voor financieringen met een looptijd tot een jaar). Net zoals de klant meestal een hogere rente betaalt voor een langere rentevaste periode, geldt hetzelfde voor banken als ze geld kopen.
Het aankoopbedrag is ook afhankelijk van het risicoprofiel van de bank en het marktrisico. De Nederlandse markt wordt als behoorlijk risicovol beschouwd. Nederland heeft in vergelijking met andere Europese landen de hoogste hypotheekschuld als percentage van het bruto nationaal product. Gezien de onzekere woningmarkt betekent dit dat Nederland een hoog risicoprofiel heeft. Buitenlandse banken zijn daarom terughoudend om alleen geld uit te lenen aan Nederlandse banken als er goede winsten worden gemaakt. Het risico dat de kredietverstrekker neemt bij het uitlenen van geld aan een Nederlandse bank gaat uiteindelijk over op de klant.
Regelgeving
Door de implementatie van het Bazel III-akkoord moesten banken meer kapitaal aanhouden dan ze hebben verstrekt om particulieren en bedrijven te financieren. Een manier om dit te doen is door de rentespreiding te vergroten. Hierdoor neemt de winst toe en kan het eigen vermogen sneller aan de balans worden toegevoegd.
Wedstrijd
Zowel in de bancaire als de commerciële sector wordt de consumentenprijs (in het geval van een bank de door de klant betaalde rente) mede bepaald door de intensiteit van de concurrentie. Als er veel concurrenten zijn die allemaal strijden om een bepaald marktaandeel, zal een concurrent kijken hoe ze zich kunnen onderscheiden op product of prijs. Omdat het voor banken moeilijker is om zich per product te onderscheiden (beperkingen door de regelgeving en het feit dat er geen fysiek product wordt verkocht), is er vaak prijsconcurrentie. Nederland heeft daarentegen weinig concurrentie in vergelijking met zijn Europese buren. De drie grootste banken (ABN Amro, ING en Rabobank) bepalen grotendeels de hypotheekmarkt. Omdat ING en ABN Amro ook staatssteun ontvingen, mochten zij slechts in beperkte mate op prijs concurreren (het zogenaamde verbod op prijsbeheersing). Hierdoor bleven de hypotheekrentes hoger omdat banken de rente niet hoefden te verlagen omdat er weinig dreiging van concurrenten was.
Klant risico
Bij een hypothecair krediet wordt het risico van de klant ingeschat. Hoe hoger het risico, hoe hoger de rente. Het risico wordt bepaald door verschillende factoren, waaronder het inkomen gerelateerd aan de af te sluiten hypotheek, de waarde van de woning ten opzichte van de af te sluiten hypotheek (als er veel eigen geld binnenkomt, waardoor een kleinere hypotheek nodig is) , de bank hanteert doorgaans een lagere rente omdat de veiligheidssituatie verbetert) en de kredietwaardigheid van de klant (betalingsgedrag, BKR-meldingen, overige openstaande schulden).
Winst en klantopslag
Naast de genoemde opslagen neemt de bank een opslag in de prijs op om haar operationele kosten (personeel, gebouwen, enz.) te dekken en om winst te kunnen maken om haar kapitaal te versterken. Uiteindelijk bepaalt de financiering, inclusief risico- en rendementspremies, de uiteindelijke hypotheekrente.€