Het concept van securitisatie
Het begrip securitisatie is bij veel mensen onbekend. Securitisatie is echter een van de belangrijkste oorzaken van het begin van de financiële crisis en de verspreiding ervan over de hele wereld. Wat is securitisatie, waarom wordt het gedaan en hoe werd het een van de oorzaken van het uitbreken van de financiële crisis?
Balansbeheer
Een bank moet een optimale balans vinden tussen het spaargeld dat ze ontvangt van deposanten en de financiering die ze aan particulieren en bedrijven verstrekt. Het spaargeld van de deposanten verschijnt in het kredietgedeelte van de balans van de bank. Het gaat immers om een schuld van de bank aan de deposant. Wanneer de deposant dat wil, kan hij of zij het geld opnemen. De verstrekte financiering staat op de debetzijde van de balans. De bank heeft een vordering op haar klant. Als de bank goed gekapitaliseerd is, is het meestal toegestaan om meer financiering dan voorzieningen te verstrekken. Dit is vastgelegd in het Bazel III Verdrag, de Europese regelgeving voor banken. Het is gebaseerd op het idee dat een deel van het spaargeld stabiel is (niet alle consumenten nemen het spaargeld direct op) en daarmee gefinancierd kan worden. Sparen aanhouden is echter relatief duur voor de bank. Over het algemeen kunnen zij op andere manieren goedkoper kapitaal aantrekken (bijvoorbeeld door bij andere banken te lenen of aandelen uit te geven). Als een bank veel spaargeld onder beheer heeft, wil ze dit geld winstgevend maken door het te verstrekken als financiering voor particulieren of bedrijven. Als de bank zelf te weinig financiert, kan securitisatie de oplossing zijn. Hetzelfde geldt voor banken die te weinig aandelenkapitaal hebben en daardoor het risico lopen de wettelijke bepalingen niet na te leven. Ze kunnen hun balans in evenwicht brengen (door meer winst te boeken of aandelen uit te geven die meer eigen vermogen genereren) of ze kunnen hun balans verkorten door aandelen aan de debetzijde te verkopen. Hierdoor ontstaat securitisatie.
Wat is securitisatie?
Securitisatie is het doorverkopen van hypotheken en/of leningen aan andere financiële instellingen. Als een bank een tekort aan contanten heeft en veel uitstaande hypotheken heeft, kan de bank ervoor kiezen om een deel van de hypotheken te combineren in één pakket en ze te verkopen aan een andere bank die veel geld over heeft en bereid is in zo’n pakket te investeren. hypotheek pakket. Een bank geeft een pool van leningen uit die ze wil doorverkopen om ze van haar balans te halen. Deze leningen zijn voornamelijk woninghypotheken, maar kunnen ook zakelijke leningen, persoonlijke leningen of autoleningen omvatten. De pakketten worden verkocht aan een SPV (Special Purpose Vehicle), een aparte entiteit die de financieringspakketdeal met een andere bank, instelling of belegger verzorgt. Naast het verkopen van het hypotheekpakket kan de bank ook alleen het kredietrisico verkopen. De SPV koopt het kredietrisico en ontvangt daarvoor een premie van de verkopende bank. De SPV verkoopt dit risico vervolgens door aan beleggers. Op deze manier wordt het risico dat de bank liep door financiering aan te nemen geëlimineerd.
Gevolgen van securitisatie
Voor banken betekent securitisatie dat de kredietverlening nog steeds kan doorgaan met hetzelfde eigen vermogen. Wanneer er geen ruimte meer is voor financiering, als de verhouding tussen het eigen vermogen en de wettelijk toegestane hoeveelheid financiering is bereikt, kan met behulp van securitisatie een betere solvabiliteitsratio worden gecreëerd (de hoeveelheid financiering neemt af, maar het eigen vermogen blijft de hetzelfde, omdat het eigen vermogen relatief toeneemt). Hierdoor kunt u herfinancieren totdat de limiet weer is bereikt.
Geen Amerikaans fenomeen
Securitisatie is geen typisch Amerikaans fenomeen. Zo is Nederland relatief een van de grootste landen op het gebied van securitisatie. Was in 2000 de waarde van hypothecaire securitisatie nog “slechts” 20 miljard euro, dan steeg het in 2008 tot 180 miljard euro, alleen de financiering van hypotheken meegerekend. Nederland heeft dan ook volop meegedaan aan de toegenomen hypotheken. Door het relatief grote aantal koopwoningen in Nederland maken hypotheken en daarmee securitisatie een belangrijk deel uit van het totale bruto binnenlands product. In 2008 zijn in Nederland securitisatietransacties (hypotheken en overige financieringen zoals persoonlijke en zakelijke leningen en autofinancieringen) uitgegeven voor een totaalbedrag van EUR 250 miljard.
De rol van ratingbureaus
Ratingbureaus zijn bureaus die een oordeel geven over de kredietwaardigheid van een bedrijf of instelling. Voor de crisis werden deze bureaus zo hoog gewaardeerd dat de rating vrijwel direct werd geaccepteerd. Deze ratingbureaus beoordeelden ook gemengde hypotheekpakketten die bedoeld waren om te worden doorverkocht. Dankzij de positieve evaluatie van securitisatie (inclusief pakketten met subprime-financiering) nam het aantal securitisatietransacties snel toe. Daarnaast werd vaak positief advies gegeven omdat hierdoor de vraag naar securitisaties en daarmee de vraag naar nieuwe waarderingen zou toenemen. De positieve evaluatie van deze pakketten was dan ook grotendeels in hun eigen belang.
Gevolgen van securitisatie
Uiteindelijk bleek de kwaliteit van de gebundelde hypotheken helemaal niet zo goed te zijn. Door de kredietcrisis in Amerika konden veel huiseigenaren hun hypotheken niet betalen, en de banken moesten verliezen op die hypotheken opvangen. Door de vele securitisaties hadden deze slechte hypotheken zich inmiddels over de hele wereld verspreid. Hierdoor leden banken in het buitenland, maar ook verzekeraars en pensioenfondsen grote verliezen.
Een kritiek op securitisatie
Securitisatie is een praktijk die al lang voor de kredietcrisis werd gebruikt, maar die tijdens deze crisis sterk is toegenomen. De toename van het aantal hypotheekproducten leidde tot een zeer grote toename van het aantal verstrekte leningen. Als gevolg hiervan kregen banken al snel te maken met wettelijke ratio’s (de verhouding tussen het eigen vermogen en de verstrekte hypotheken). Door securitisatie werden sommige hypotheken doorverkocht, waardoor er geld vrijkwam voor herfinanciering. De kritiek is dat de bank op deze manier onbeperkt kan financieren. Stel dat de bank 1 miljoen euro eigen vermogen heeft, waarmee ze 10 miljoen euro kan financieren. Bij het bereiken van EUR 10 miljoen zal EUR 5 miljoen worden verkocht via securitisatie en zal nog eens EUR 5 miljoen worden geherfinancierd. Er wordt nog eens 5 miljoen euro verkocht aan andere banken via securitisatie, enz. Securitisatie biedt de mogelijkheid om steeds opnieuw te financieren. Een riskant gevolg is dat banken hun risicobereidheid verliezen. Ten eerste omdat de bank zoveel mogelijk wil financieren (geld is immers onbeperkt, dus waarom zou je het niet ten volle benutten), ten tweede risicovolle financiering (financiering met een hoog risicoprofiel, zoals subprime-financiering of financiering voor beginners) wordt nog steeds geassembleerd en verkocht, zodat de mogelijke gevolgen (wanbetaling van bedrijven of faillissementen) niet meer zichtbaar zijn, aangezien deze de verantwoordelijkheid zijn van de banken die de leningbundel hebben overgenomen.
Er wordt vaak beweerd dat de kredietcrisis niet eens zou hebben plaatsgevonden zonder securitisatie. Vanwege deze mogelijkheid zijn banken keer op keer op zoek gegaan naar manieren om hun geld te financieren. Een manier om dit te doen is het vergroten van de doelgroep van potentiële consumenten, bijvoorbeeld door ook consumenten zonder inkomen of consumenten met een slecht krediet te financieren. Dit heeft geleid tot nieuwe, creatieve, maar vooral risicovolle hypotheekvormen, die uiteindelijk enorme schade aanrichtten aan de financiële sector. Zouden deze nieuwe en risicovolle hypotheekvormen ook zijn ontstaan als securitisatie niet of slechts in beperkte mate was toegestaan? Het geld zou dan maar één keer aan financiering kunnen worden besteed. Banken kiezen dan meestal voor de minst risicovolle financieringsvormen om hun geld in te beleggen.€