Gevaarlijk lage rentetarieven
Centrale banken hebben een omgekeerde wereld gecreëerd: geld is bijna gratis. Sparen loont niet meer. Spaarders worstelen met deze nieuwe realiteit: ze zien hun spaargeld aan waarde verliezen. En de lage rente heeft ook gevolgen voor onze pensioenen. Door de lage rekenrente konden pensioenen jarenlang niet meer worden geïndexeerd. Lage risicovrije rekenrente laat pensioenverhoging niet toe.
Waar met ons geld?
Veel spaarders hebben één prangende vraag: wat te doen met mijn spaargeld? In tijden van lage rente is het beter schulden bij de bank te hebben dan op een spaarrekening. Dus weg ermee! Het klinkt paradoxaal. Maar helaas is dit de realiteit. De debiteur is beter af dan de deposant.
Geld is nog nooit zo goedkoop geweest
Regeringen wilden na de wereldwijde economische en financiële crisis van 2008 een nieuwe crash op de financiële markten voorkomen. Daarom stelden centrale banken jarenlang bijna onbeperkt goedkoop geld ter beschikking. De Amerikaanse Federal Reserve, de Bank of England en de Bank of Japan hebben de rentetarieven vrijwel geëlimineerd. En de Europese Centrale Bank (ECB) was niet anders. Eind 2018 was de rente in de eurozone historisch laag:
- 0% voor banken die geld moesten lenen bij de ECB;
- minus 0,4% voor banken die daar geld hebben gestort.
Geld is nog nooit zo goedkoop geweest in Europa! En de belangrijkste rente van 0% blijft, zo blijkt uit de toelichting van ECB-president Draghi op 25 oktober 2018, zeker tot de zomer van 2019.
Te lage rentetarieven zijn vaak de verkeerde stimulans
Maar het risico bestaat dat het goedkope geld niet terechtkomt waar het bedoeld is. Goedkoop geld moedigt investeringen aan die onder normale omstandigheden geen zin zouden hebben. Met andere woorden: het is een prikkel om meer en onverantwoorde risico’s te nemen. Maar het raakt ook iedereen die geld opzij heeft gezet. De dwazen zijn weer de spaarders die nog steeds tevreden zijn met de lagere rente. Maar verwacht niet dat veel Nederlandse spaarders massaal hun spaargeld zullen opnemen. De ervaring leert dat wij Nederlanders erg wispelturig zijn en onze traditionele voorzichtigheid waarschijnlijk niet zullen opgeven.
Wij lenen ons geld liever uit aan de bank
De spaarrente zal begin 2019 op het laagste punt staan en zal daar nog enige tijd blijven na opeenvolgende renteverlagingen door de ECB. Omgekeerd zouden consumentenleningen en hypotheken goedkoper moeten worden, hoewel financiële instellingen het rentevoordeel niet per se individueel aan hun klanten doorberekenen. Feit is dat veel Nederlanders niet weten hoe ze met deze nieuwe realiteit om moeten gaan. Velen van ons zijn van oudsher beruchte geldschieters, die ons geld liever aan anderen uitlenen dan zelf onroerend goed te kopen.
Wat kan ik kopen met mijn spaargeld?
Ondanks de financiële crisis blijft het totale vermogen van Nederlanders aanzienlijk. Het meeste bestaat alleen als claims op papier. Dit zit in spaarrekeningen, levensverzekeringen of pensioenrechten. Materiële activa vormen slechts een klein deel van onze activa.
Lage rentetarieven compenseren zelfs niet voor inflatie
Het is alleen de vraag wat we in de toekomst nog van ons spaargeld kunnen kopen en wat er over blijft voor toekomstige generaties. De rente op spaarrekeningen is zo laag dat het de inflatie niet compenseert. Dan hebben economen het over ‘negatief reëel inkomen’, wat betekent dat de koopkracht in de loop van de tijd afneemt.
Voorspelling inflatie
En dan te bedenken dat de inflatie eind 2018 niet echt pijn deed. In oktober 2018 sprak de ECB de hoop uit dat deze onder de 2% zou blijven. Dit is het inflatieniveau waar de ECB altijd naar streeft. En aangezien de economische groei in de eurozone nog niet sterk is aangetrokken, was er weinig kans op een forse stijging van de inflatie op korte termijn. Daarom leek de angst voor hyperinflatie volledig overdreven. Maar zelfs de geringste inflatie is genoeg om spaarders pijn te doen.
Beleggen in obligaties of materiële activa
Wat kunnen spaarders en beleggers doen om te voorkomen dat hun vermogen wordt geëxecuteerd? Als de regels niet eerlijk zijn, zou je echt niet moeten spelen. Het slechte is echter dat niemand zo gemakkelijk uit dit spel kan komen. Maar wie niets doet, heeft bij voorbaat al verloren. Zolang de centrale banken het voor het zeggen hebben, is het zelfs beter staatsobligaties te bezitten dan contanten. Een alternatief voor levensverzekeringen of spaarrekeningen kunnen obligaties zijn die zijn uitgegeven door premiemaatschappijen of opkomende economieën. En er is absoluut niets mis met het investeren van ten minste een deel van uw geld in materiële activa of uw huis. En als je niet bang bent, kun je ook wat goud toevoegen.
Lage rekenrente is funest voor pensioenfondsen
De rente die pensioenfondsen in 2018 moeten innen, is laag dankzij het jarenlange Europese rentebeleid onder leiding van ECB-president Draghi. Bijgevolg wordt van de fondsen verwacht dat ze hoge reserves aanhouden. En daarom kunnen veel pensioenen de prijzen niet bijhouden. In Nederland kijken ze met afgunst naar de rest van Europa, waar pensioenfondsen een hogere rente kunnen vragen dan hier. Maar de president van De Nederlandsche Bank, Klaas Knott, zegt dat pensioenfondsen substantiële reserves moeten aanhouden om aan hun toekomstige verplichtingen te kunnen voldoen. Daarom mogen volgens hem actuariële belangen niet worden geschaad. En hoewel De Nederlandsche Bank slechts een waakhond is, steunde het kabinet-Rutte 3, via minister Koolmees, het standpunt van Knot. Pensioenregels moeten echter door de overheid zelf worden vastgesteld.€