Aanbevolen Nieuws
Financiële crisis in IJsland
Tussen 2008 en 2012 maakte IJsland een grote financiële crisis door die ook andere landen trof. Icesave-klanten konden hun geld niet meer opnemen omdat de bank geen geld meer had en schulden maakte. Wat gebeurde er in Reykjavík en hoe heeft de bankencrisis in IJsland zover kunnen komen?
IJsland in crisis
De IJslandse financiële crisis van 2008
het is wereldnieuws, IJsland dreigt failliet te gaan, bankroet. Het maakt deel uit van de wereldwijde kredietcrisis. Het draait allemaal om de drie grootste banken van IJsland en hun overname door de overheid. Eind september werd voor het eerst bekend dat
Glitnir Bank
zou worden genationaliseerd. Volgende week controle vanaf
staatsbankieren
en Glitnir Bank gaf zich over aan Fjármálafettirlið (FME). De Landsbanki staat bekend om zijn dochteronderneming
ijsbesparing
waar zo’n 120.000 Nederlanders hun geld tegen een hoge rente hadden veiliggesteld. Dit is vergelijkbaar met de manier waarop De Nederlandsche Bank toezicht houdt op Fortis Bank. Kort daarna nam de regering de controle over de grootste bank van IJsland:
Kaupthing
.
Het begin van een wereldwijde ineenstorting?
Volgens de Associated Press staat IJsland op de rand van een nationaal faillissement als het eerste grote slachtoffer van de wereldwijde financiële ineenstorting. De premier van IJsland, Geir Harde, heeft de pers laten weten dat verschillende regeringsacties ervoor hebben gezorgd dat IJsland absoluut niet failliet gaat, wat er ook gebeurt. Tegen het einde van het derde kwartaal van 2008 bedroeg de buitenlandse schuld van IJsland 9,553 miljard ISK, waarvan meer dan 80 procent voor rekening kwam van de banksector. Het hete binnenlands product van IJsland is 1279 kronen. De totale waarde van de drie verworven bankpanden bedraagt 11.353 kronen (eind 2007). Momenteel is alleen de Zimbabwaanse dollar onderhevig aan hyperinflatie.
Effecten buiten IJsland
Buiten IJsland zijn de effecten van de IJslandse crisis het sterkst voelbaar in Nederland en Engeland, aangezien veel mensen in deze landen spaarrekeningen hadden met de rentegimmick Icesave. In Nederland ging het niet alleen om particulieren, maar ook om meerdere gemeenten, zoals Asten in Noord-Brabant. Sinds 7 oktober 2008 is het voor klanten van deze bank niet meer mogelijk om geld op te nemen van hun internetrekening. Ook in Engeland hadden veel klanten, waaronder diverse politiediensten en liefdadigheidsinstellingen, geld op een Icesave-rekening. Landsbanki is verschillende Europese banken miljarden euro’s schuldig, die het niet kan terugbetalen.
Oorzaken van de crisis
De crisis ontwikkelde zich geleidelijk toen de banken hun schulden niet meer konden betalen. De totale buitenlandse schuld van de drie genoemde banken wordt geschat op 50 miljard euro, wat overeenkomt met 160.000 euro per IJslander. De IJslandse kroon, die het toonaangevende financiële tijdschrift The Economist begin 2007 de ‘meest overgewaardeerde valuta ter wereld’ noemde, is ook hard getroffen door de crisis, waardoor de problemen nog groter zijn geworden.
De lokale markt is natuurlijk klein, dus de banken hebben hun expansie moeten financieren met leningen op de kapitaalmarkt en meer recentelijk met de deposito’s van veel Europeanen bij banken zoals Icesave. Hoge inflatie is het gevolg van enorme schulden. Als reactie op de snelle prijsstijgingen heeft de bank de rente hoog gehouden. Deze hoge rentetarieven in vergelijking met andere Europese landen hebben buitenlandse investeerders ertoe aangezet om in IJsland te bankieren en in kronen te handelen, wat heeft geleid tot monetaire inflatie. De geldhoeveelheid nam tussen augustus 2007 en augustus 2008 met ongeveer 38% toe, terwijl dezelfde economie met ongeveer 5% groeide. Het was een geval van de bekende zeepbel, waarbij beleggers de waarde van de kroon ernstig overschatten.
De inflatie dwong banken om leningen af te sluiten om hun schulden af te betalen, maar door het gebrek aan kapitaalmarkten waren er steeds minder andere banken die hun dit geld wilden lenen. In een dergelijke situatie moet de bank meestal een lening aanvragen bij de centrale bank om aan haar verplichtingen te voldoen. Maar in IJsland waren de banken zo aanzienlijk groter dan de Centrale Bank dat de overheid de fondsen niet langer kon garanderen, wat uiteindelijk leidde tot de ineenstorting van de banken, die niet langer aan hun verplichtingen konden voldoen. De reserves van de Centrale Bank van IJsland bedragen 374,8 miljard kronen (per september 2008), terwijl de kortlopende schuld van de banksector momenteel 350,3 miljard kronen bedraagt. Zo is IJsland het eerste grote slachtoffer geworden van de wereldwijde economische crisis.
Op 25 januari 2009 werd KRO’s Reporter-programma uitgezonden op de Icesave-zaak, met experts die hun kant van het verhaal vertelden en verhalen van Nederlandse slachtoffers die dachten dat hun spaargeld veilig was bij Icesave, maar eindigden in een boot vol tonnen geld. links€