Erfenis en samenwonen in 2020 en 2021: gevolgen voor de partner
Wie erft van wie als ze gaan samenwonen? Mensen die in 2021 of 2022 gaan samenwonen, een LAT-relatie hebben of eerder zijn gaan samenwonen, denken er vaak niet aan om hun partner te erven. Maar helaas kan er altijd iets gebeuren en in tegenstelling tot gehuwden of geregistreerd partnerschap heeft u als partner niets wettelijk geregeld. Het huis en de bezittingen zijn eigendom van het gezin van uw partner. De snelste oplossing hiervoor is het maken van een testament. Onderneem dus zelf stappen als u samenwoont en wilt voorkomen dat iemand anders dan uw partner alles erft. Als u niets regelt, is de kans op een belastingvrije erfenis praktisch nihil. Wat kan er dan geregeld worden?
We zullen samen leven
Iedereen die in de Basisregistratie Personen (BRP) met een partner op hetzelfde adres staat ingeschreven, woont samen. Dit samenwonen kan officieel worden gemaakt:
- Huwelijk;
- geregistreerd partnerschap;
- Notariële samenlevingsovereenkomst.
De keuze is aan u, maar hoe u samenwoont, maakt juridisch en fiscaal een groot verschil. Geregistreerde partnerschappen geven gelijke rechten op het huwelijk. Iedereen die anderszins samenwoont, met of zonder samenlevingscontract, en zijn partner niet onbezorgd wil achterlaten, moet zijn nalatenschap regelen bij testament. Samenwonende partners erven niet automatisch van elkaar.
Samenwonen en erven
Wie zonder samenlevingscontract samenwoont, heeft op grond van het Burgerlijk Recht nauwelijks rechten. U bent niet automatisch elkaars erfgenaam en u verkrijgt niet automatisch vruchtgebruik. Als er geen kinderen zijn, gaat de erfenis van rechtswege naar de ouders, broers en zussen van de overledene. Niet voor jou. Met een samenlevingscontract kunt u beter regelen wat van wie is, maar het beste regelt u het met een testament.
Samenwonen, erfbelasting en Belastingdienst 2021 en 2022
De Belastingdienst geeft samenwonende partners aanvullend recht op erfbelasting als u en uw partner minimaal vijf jaar zonder samenlevingscontract op hetzelfde adres staan ingeschreven in de BRP en na zes maanden als er wel een samenlevingscontract is. Ook een op hetzelfde adres ingeschreven mantelzorger kan als partner worden aangemerkt. Bijkomende rechten bestaan uit een veel grotere vrijstelling van erfbelasting en een lager belastingtarief:
Samenwonen- en successierechten voor 2021 en 2022:
| Met of zonder partner | Vrijstellingsbedrag in 2022 | Vrijstellingsbedrag voor 2021 |
|---|---|---|
| Partner | 680.645 euro | 671.910 euro |
| Geen partner | 2277 euro | 2244 euro |
Tarieven samenwoning en successierechten 2021:
| Belastbaar deel van de erfenis | Partner | Geen partner |
|---|---|---|
| 0-128.751 euro | 10% | 30% |
| 128.751 euro en meer | 20% | 40% |
Tarieven samenwoning en successierechten 2022:
| Belastbaar deel van de erfenis | Partner | Geen partner |
|---|---|---|
| 0-130.425 euro | 10% | 30% |
| € 130.425 en hoger | 20% | 40% |
Dus fiscaal maakt het een groot verschil. Tot € 670.000 tot € 680.000 zijn partners uitgesloten, terwijl anderen een hoge erfbelasting moeten betalen vanaf iets meer dan € 2.240. Maar dan moet er wel iets te erven zijn. Zoals aangegeven is een testament bij de notaris de beste oplossing om de verdeling van de erfenis te regelen. En natuurlijk is het dagenlang samenwonen geen reden om elkaar als erfgenaam met een testament te benoemen, maar als het wat serieuzer begint te worden en als er kinderen zijn, kan het heel verstandig zijn om niet te lang te wachten met een testament. Een goede notaris helpt je hier graag bij.
Mantelzorgers met een notariële samenlevingsovereenkomst
Een mantelzorger zonder notariële samenlevingsovereenkomst wordt na vijf jaar als partner beschouwd voor de berekening van de erfbelasting. Bij een samenlevingsovereenkomst verandert dit en worden zij als partners beschouwd als:
- In een samenlevingsovereenkomst is een wederzijdse zorgplicht opgenomen;
- De mantelzorger heeft in het kalenderjaar voor het overlijden van de partner een mantelzorgcompliment ontvangen.
- De partners wonen minimaal zes maanden samen op hetzelfde adres.
LAT’er en erfgoed
Als je een LAT-relatie hebt, ben je zonder testament geen erfgenaam van elkaar. Als iemand terminaal ziek is en zijn relatie zo belastingvrij mogelijk wil erven, is trouwen of geregistreerd partnerschap de snelste en goedkoopste oplossing. Daarna is de partner over meer dan € 670.000 en hoger (in 2021 en 2022) vrijgesteld en onderworpen aan een lager tarief erfbelasting.
Conclusie over erfrecht en samenwonen in 2021 of 2022
Door elkaar te verlaten om voor elkaar te zorgen en de erfenis zelf te beheren, moeten samenwonenden wat extra stappen zetten. Doen ze dat niet, dan komt de erfenis in handen van de familie en als je iets erft, betaal je er onnodig veel belasting over. Als uw samenwonende partner binnen zes maanden na het sluiten van de samenlevingsovereenkomst overlijdt, beschouwt de Belastingdienst u niet als partners voor de erfbelasting. Laat het dus niet zo ver komen.€