Eerlijke Bankwijzer en de Nederlandse bankensector
De Eerlijke Bankwijzer geeft cijfers over de mate waarin banken hun beleggingen laten bepalen door duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Deze cijfers waren bedoeld om individuele banken te evalueren, maar ze kunnen ook worden gebruikt om het investeringsbeleid van de Nederlandse bankensector als geheel te evalueren. De resultaten van een dergelijke analyse laten zien dat er nog veel ruimte is voor verbetering.
Een gids voor eerlijk bankieren
De Eerlijke Bankwijzer is een initiatief van zes organisaties die duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen enorm belangrijk vinden. Het zijn Amnesty International, Oxfam Novib, Milieudefensie, FNV, Dierenbescherming en PAX. Sinds 2009 hebben zij verschillende landelijk opererende banken beoordeeld op hun investeringsbeleid. De criteria zijn vastgesteld voor tien algemene thema’s, zoals klimaatverandering, mensenrechten en belastingen en corruptie, en negen economische sectoren, zoals landbouw, mijnbouw, visserij en industrie, en beoordeeld in hoeverre banken deze volgden. De resultaten zijn gestandaardiseerd volgens gemeenschappelijke referentietekens: een cijfer 1 duidt op een zeer slecht beleid of helemaal geen beleid. Met 10 is aan alle criteria voldaan. De onderwerpen en sectoren worden uitgebreid besproken op de website van de Eerlijke Bankwijzer, met name in de onderzoeksrapporten van onderzoeksbureau Profundo en nogmaals samengevat in De Eerlijke Bankwijzer en overstappen. Het doel van de Eerlijke Bankwijzer is om individuele banken te evalueren om consumenten in staat te stellen klant te worden van een bank met een beleggingsbeleid dat duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen bevordert.
Een kijkje in de banksector zelf
In verschillende onderzoeksrapporten evalueerde Profundo meerdere banken in tien thema’s en negen sectoren. Per bank, onderwerp en branche is er dus een getal van 1 t/m 10. Dit betekent echter dat ook binnen banken getallen kunnen worden berekend. Dit geeft een idee van het belang van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen in de bancaire sector als geheel. Deze nummers worden nogmaals getoond in de volgende afbeelding (klik om te vergroten). Ze zijn ontleend aan het rapport Herder en Riemersma en geven de situatie anno 2014 weer.
Links staan thema’s (groen) en sectoren (geel) aangegeven. De kolommen bevatten de tien geteste banken. Het marktaandeel van elke bank wordt weergegeven in de tweede rij (in blauw). Ook deze cijfers zijn ontleend aan bovenstaand rapport. De cellen van de tabel bevatten de beoordelingen van het onderwerp (kolom) of sector (rij) van elke onderzochte bank. Niet alle tabelcellen zijn gevuld. Een lege cel betekent dat de betreffende bank niet of bijna niet actief is in de in de rijen genoemde onderwerpen en sectoren.
De laatste kolom in deze figuur is in dit verband de belangrijkste. Het toont de gewogen gemiddelde score per onderwerp of sector over alle banken heen. Om een goed beeld te krijgen van de prestaties van de banksector als geheel, moeten waarderingen natuurlijk worden gewogen naar marktaandeel. Als de bank geen mening heeft over een bepaald onderwerp of sector, worden deze waarden ook genegeerd voor het gewogen gemiddelde. Gemiddelden worden afgerond op het dichtstbijzijnde gehele getal om overmatige precisie te voorkomen. Deze gewogen gemiddelden geven een zeer goed beeld van de bancaire sector als geheel, aangezien het totale marktaandeel van de onderzochte banken iets meer dan 95% bedraagt.
Discussie
Aangezien de cijfers gestandaardiseerd zijn als referentiecijfers, kunnen we stellen dat de bancaire sector op veel onderwerpen en sectoren ondermaats presteert. De cijfers spreken meestal voor zich, en we bespreken hier slechts een klein deel.
Financiële sector
De performance in de financiële sector is met 1 punt ruim onder het gemiddelde. Dit betekent vooral dat bank-naar-bank krediettransacties simpelweg geen rekening houden met het beleid van de banken waarmee de relatie wordt onderhouden. Deze indicator is zo laag, vooral omdat de grootste banken geen aandacht besteden aan de criteria duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het is zeker verrassend dat de kleinere banken het beter doen. Aegon, ASN, NIBC en Van Lanschot scoren goed in deze sector, waarbij Triodos (5) het ook beter doet dan de grootbanken. Daardoor is het mogelijk om in de financiële sector tot een meer verantwoord beleid te komen. Geconcludeerd moet worden dat er veel verbetering is, vooral voor de grootbanken ABN Amro, ING en Rabobank. Hier haalden ze alle drie zelfs de laagst mogelijke score.
Belastingen en corruptie
Met een score van 3 is ook duidelijk dat de bankensector bij haar investeringen weinig aandacht besteedt aan het voorkomen van belastingontduiking en corruptie. Ook op dit gebied verlagen de drie grootbanken ABN-AMRO, ING en Rabobank de indicatoren van de sector als geheel aanzienlijk. Zo laten ASN en SNS Reaal zien dat beter beleid wel degelijk mogelijk is. Vanwege hun kleine marktaandeel heeft hun beleid weinig impact op de industrie als geheel.
Klimaatverandering
Met een score van 3 moet worden geconcludeerd dat de Nederlandse bankensector met haar investeringen weinig doet om klimaatverandering tegen te gaan. Vooral de grotere banken laten het hier bij. De uitstekende prestaties van de ASN Bank laten zien dat hier meer mogelijk is. Ook veel van de kleinere banken scoren op dit gebied nauwelijks goed. Klimaatverandering is geen prioriteit voor de banksector als geheel.
Mensenrechten, arbeidsrechten en wapens
De resultaten in deze drie vakken zijn hoog. Er is zelfs geen enkele bank met een onvoldoende rating op het gebied van mensenrechten. Alleen Delta Lloyd scoorde 5 op het onderwerp arbeidsrecht, maar dit heeft weinig impact op de sector als geheel vanwege het kleine marktaandeel van de bank. Alleen ING van de drie grootste banken scoort een lage 5 op wapenbeleggingsbeleid (Delta Lloyd en Aegon doen het hier ook slecht als kleine banken). De algemene opvatting is echter dat de Nederlandse bankensector als geheel voldoende aandacht aan deze drie onderwerpen besteedt.
Algemeen oordeel
Van de 19 gebieden (tien thema’s en negen economische sectoren) zijn er slechts vijf met een pas behaald (6 of meer). Onvoldoende prestaties op de andere 14 gebieden. In feite hebben negen provincies een score van 3 of zelfs lager. De algemene conclusie moet dan ook zijn dat de bancaire sector als geheel schandalig slecht presteert ten opzichte van de criteria die vanuit het oogpunt van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen aan het beleggingsbeleid kunnen worden gesteld.
Met name enkele kleinere banken laten zien dat er ruimte is voor verbetering. Zo heeft de ASN bank op geen van de gehanteerde criteria een bevredigend resultaat behaald en laten ook NIBC, SNS Reaal en Triodos bank zien dat op veel van deze terreinen wel degelijk ander beleggingsbeleid mogelijk is. De banksector als geheel blijft echter aanzienlijk achter bij de goed scorende maar kleine banken.
Lees verder
€