Deflatie: oorzaken en gevolgen voor de economie

Het ‘spook’ van deflatie is de grootste angst van veel economen. Deflatie is het tegenovergestelde van inflatie. Inflatie staat gelijk aan een afname van de koopkracht, maar deflatie zorgt voor een toename van de koopkracht. Het lijkt heel gunstig, maar is het niet. Door een deflatoire omgeving zullen bedrijven minder verdienen aan de verkoop van producten of diensten, wat resulteert in lagere productiekosten. Gezinnen zullen aankopen uitstellen omdat ze verwachten dat de prijzen zullen blijven dalen. Uitstel van winkelen is zeer schadelijk voor het in stand houden van de economie.

Wat is deflatie?

Deflatie is een zeldzaam fenomeen dat ervoor zorgt dat het gemiddelde prijspeil daalt, waardoor de waarde van geld stijgt. Puur economisch gezien kan het worden omschreven als een afname van de hoeveelheid geld in vergelijking met de beschikbare goederen. Bij deflatie dreigt de economische crisis te verergeren. Deze dreiging betekent dat economen en beheerders van centrale banken de dreiging van deflatie zorgvuldig analyseren. Een van de taken van de Europese Centrale Bank (ECB) is om het gemiddelde prijspeil rond de 2% te houden om de koopkracht op peil te houden. Een positief voordeel van deflatie is de verbetering van de concurrentiepositie van het land door lagere prijzen ten opzichte van de buurlanden.

Inflatie zorgt ervoor dat het prijspeil stijgt. Deflatie doet precies het tegenovergestelde. / Bron: Geralt, Pixabay

Het equivalent van deflatie: inflatie

Inflatie zorgt – in tegenstelling tot deflatie – voor een stijging van het algemene prijspeil, met als gevolg een daling van de koopkracht (waardedaling van geld). In een duurzame en gezonde economie is dit een zeer goede zaak, en inflatie is daarom erg belangrijk voor het handhaven van prijsstabiliteit.

Oorzaken van deflatie

Stijgend aanbod: uitgaveninflatie

Een veel groter aanbod in combinatie met een vlakke vraag leidt tot bestedingsinflatie. Naarmate het aanbod van een bepaald product in de loop van de tijd toeneemt, zal de prijs na verloop van tijd dalen. Dit fenomeen is bekend in onze samenleving. Twintig jaar geleden waren er maar een paar televisies op de markt, waardoor ze erg duur waren. Tegenwoordig zijn er veel aanbieders op de tv-markt (Panasonic, SBR, Philips), waardoor de prijzen automatisch zijn gedaald.

Gebrek aan krediet

Een andere mogelijke reden is de kredietcrisis. Dit betekent dat banken minder krediet verstrekken, waardoor het voor huishoudens en bedrijven moeilijker wordt om te lenen. Deze situatie doet zich heel vaak voor na een periode van overmatige bancaire kredietverlening. Na een te lange leenperiode komt het vaker voor dat mensen hun lening niet kunnen terugbetalen. De gevolgen spreken voor zich. Minder krediet betekent dat er minder geld in omloop is, waardoor de prijzen of het algemene prijspeil dalen.

Overheidsingrijpen

Overheidsingrijpen kan ook leiden tot deflatie. Overheden kunnen zelf de hoeveelheid geld in de economie verminderen, bijvoorbeeld door de rente van de centrale bank te verhogen. Deze gebeurtenis is echter zeer zeldzaam. Uiteindelijk zou dit de overheid zelf verantwoordelijk maken voor de uitkomst. Een goed en slecht voorbeeld hiervan is de beslissing die Japan in de jaren negentig nam. Als gevolg van stijgende vastgoedprijzen in Japan is besloten de rente te verhogen. Het schadelijke effect van deze interventie was deflatie. Deze deflatie is ook in 2015 nog merkbaar.

Gevolgen voor de economie

Aankopen worden uitgesteld

Consumenten stellen hun aankopen uit omdat ze verwachten dat hetzelfde artikel over een paar maanden goedkoper wordt door prijsdalingen. Dit leidt tot een neerwaartse spiraal waarin bedrijven minder gaan verkopen, wat er weer toe leidt dat bedrijven minder van producenten kopen. Dit zorgt op zijn beurt voor minder werknemers, wat leidt tot ontslagen. Door het inkomensverlies zullen deze ontslagen werknemers minder consumeren.

Door deflatie stijgt de reële rente.
Schulden krijgen meer waarde

Deflatie zorgt ervoor dat de reële rente (rente na inflatie) stijgt, waardoor de waarde van de schuld stijgt. Deflatie is daarom erg slecht voor mensen met schulden (hypotheken) en ook voor overheden met een hoge schuldenlast. Als gevolg hiervan zullen bedrijven minder lenen voor investeringen, wat opnieuw de economie schaadt.

Dus wat is stagflatie?

Stagflatie herkent de woorden inflatie en stagnatie. Stagflatie kan worden omschreven als stagnerende (afremmende) economische groei terwijl de prijzen stijgen (inflatie). Stagflatie is voor veel economen een doemscenario. Per slot van rekening is stagflatie een economisch beleidsdilemma, omdat maatregelen om de inflatie te verminderen tegelijkertijd de werkloosheid kunnen verhogen.€