Bazel 2, 3 en 4, nieuwe kapitaaleisen voor banken

Nieuwe kapitaaleisen voor banken, maar waarom en wat zijn ze? Bazel 2 is op 1 januari 2008 in werking getreden. Het biedt richtlijnen voor banken om te bepalen hoeveel kapitaal ze minimaal opzij moeten zetten om onverwachte verliezen te dekken. Er is een probleem. Bazel II is ontwikkeld voordat de kredietcrisis in 2007 uitbrak en de kredietcrisis heeft duidelijk aangetoond dat Bazel II onvoldoende is. Bazel 3 zal binnenkort van toepassing zijn, maar de uitrol gaat geleidelijk. Dan komt Basel 4, het sluitstuk.

Bazel 2

Bazel II vervangt Bazel I. Het stelde voor het eerst een nationale vereiste vast voor gegarandeerd kapitaal dat banken moeten handhaven. Elke lening moest 8% gegarandeerd kapitaal op de balans hebben. In Basel II is deze 8% vrijgesteld. Verplicht gegarandeerd kapitaal is nu mede afhankelijk van het risico van de lening. En daar zit de fout: laten we zeggen dat het risico niet goed wordt ingeschat. De bekende kredietbeoordelaars Standard & Poors en Moody’s lijken niet vrij te zijn van de hypotheekcrisis in de Verenigde Staten. Waarom zou het nu beter zijn? Daarnaast mogen banken met Basel II ook gebruik maken van interne waarderingsmodellen. Er lijkt een belangenverstrengeling op de loer te liggen.

Bazel 2 pijlers

Basel II rust op drie pijlers. Weten:

Minimale kapitaalvereisten. Het geeft richtlijnen voor de berekening van het minimumkapitaal voor krediet-, markt- en operationele risico’s. Er worden verschillende methoden ontwikkeld waarmee de minimumkapitaalvereisten kunnen worden berekend. Bij interne modellen moeten toezichthouders hun goedkeuring geven.
Solvabiliteit. De tweede pijler geeft richtlijnen voor het beoordelen van de solvabiliteit van een bank. De beoordeling start met het minimaal vereiste kapitaal uit Pijler 1. Dit wordt vervolgens vergeleken met het beschikbare kapitaal van de bank. Pijler 2 stelt toezichthouders in staat om het kapitaalbeheer van de bank te beoordelen.
Marktwerking. Dit is de derde pijler. Het geeft richtlijnen voor het rapporteren aan de buitenwereld over de risico’s waarmee een bank wordt geconfronteerd en het kapitaal dat een bank nodig heeft om onverwachte verliezen als gevolg van die risico’s te dekken.

Kritiek op de topeconomen

Bazel II is van kracht sinds 1 januari 2008. Maar op dit moment blijft de kritiek op Basel II groeien. Met name de mogelijkheid die aan banken wordt geboden om zelf het minimaal vereist kapitaal te bepalen met behulp van interne modellen. U kunt de risico’s zelf afwegen. Vooraanstaand econoom Willem Bouter, hoogleraar aan de London School of Economics, had er eerder al op gewezen dat de interne waarderingsmodellen van banken niet geschikt waren voor extern toezicht. Banken hebben immers een gevestigd belang bij het verminderen van kapitaalbuffers en het verminderen van het kredietrisico.

Bazel 3

In september 2010 is overeenstemming bereikt over het Bazel 3-pakket. Iedereen zal het merken. Banken moeten meer reserves opbouwen en nemen daardoor minder risico. De implementatie begon gefaseerd in januari 2013 en alle Basel III-richtlijnen moeten in 2019 volledig zijn geïmplementeerd. De extra kapitaalbuffer wordt gefaseerd ingevoerd en moet banken weerbaarder maken tegen economische tegenwind. Daarom moet uw spaargeld ook veiliger op de bank staan. De verplichte niveau 1-indicator (het aandelenkapitaal van de bank als percentage van het vreemd vermogen) gaat omhoog.

Bazel 3 vereisten:

Enkele belangrijke vereisten van Basel 3 zijn:

Betere kapitaalkwaliteit. Er is meer direct kapitaal nodig om eventuele verliezen te dekken.
Betere risicodekking. Ook met afgeleide instrumenten neemt de bank risico’s.
Implementatie van de leverage ratio. Dit betekent een betere verhouding tussen het vreemd vermogen en de hoogte van het aandelenkapitaal van de bank.
Minder procycliciteit, waardoor in goede tijden extra buffers kunnen worden opgebouwd die in slechte tijden kunnen worden benut.
Voorkomt effectief systeemrisico. Hebben systeembanken aanvullende eisen nodig omdat ze zo belangrijk zijn voor het systeem?

Bazel 4

Tot Bazel mogen 4 banken hun eigen risico inschatten. Bazel 4 houdt in dat vanaf 2027 (nog) hogere reserves moeten worden aangehouden en dat er strengere kapitaaleisen gaan gelden. Het eigen risico van de bank moet minimaal 72,5% van het gestandaardiseerde kapitaalvereiste zijn. Vooral Nederlandse banken vonden een percentage van 70% voldoende, maar zouden meer buffers moeten aanleggen. Met name hypotheken van Nederlandse banken worden door de EU als risicovol beschouwd, terwijl Nederland dat niet doet. Immers, ook in slechte tijden lijken Nederlanders hun hypotheken goed te blijven betalen. Grotere buffers betekenen hogere kosten. Deze extra kosten worden doorberekend aan de consument, bijvoorbeeld door een hogere hypotheekrente te rekenen. De vraag is alleen of het mogelijk zal zijn. Zo is Basel 4 niet van toepassing op Amerikaanse banken op de Nederlandse markt, wat dan een relatief voordeel zou hebben.

Lees verder

€